Prof. dr Milica Bošković
Ujedinjene nacije (UN) su 2006. godine usvojile Konvenciju o pravima osoba sa invaliditetom, u kojoj se, između ostalog ističe da “sama invalidnost proističe iz interakcije osoba sa oštećenjima sa barijerama iz okruženja i društvene zajednice…”. Evropska Unija (EU) je 2003. godine u izveštaju pod nazivom “2010:Evropa pristupašna za sve “, iznela preporuke i aktivnosti koje je potrebno razmotriti i sprovesti kako bi se osobama sa invaliditetom obezbedilo nesmetano življenje, kretanje i rad. Naša država je 2006. godine usvojila Zakon o sprečavanju diskriminacije osoba sa invaliditetom, čime se, zajedno sa zemljama regiona i na formalan način priključila borbi protiv disktiminacije.
Jedan od načina kojima se može olakšati (re)socijalizacija i razvoj intelektualnih i motornih veština i emotivna stabilnost, jeste i primena životinja u terapijskom i vaspitno-obrazovnom radu sa osobama, pre svega decom, ometenom u razvoju.
Pojedini autori, pored razvijenih metoda koji se primenjuju u cilju razvijanja osnovnih i poželjnih crta ličnosti, za ostvarenje pojedinih vaspitno-obrazovnih zadataka preporučuju i korišćenje životinja, naročito pasa, u ovim procesima. Mesto i uloga psa u ostvarivanju dinamične porodične strukture i razvoju pozitivnih aspekata ličnosti ne vrednuje se kroz materijalni, već individualno i socijalno koristan učinak i napredak. Koreni savremene metode upotrebe pasa u radu sa osobama ometenim u razvoju, mogu se pripisati Belgiji, koja je ove pse (therapy dog, companion dog, service dog) koristila jos u IX veku. Bolnice u Vašingtonu, SAD, su 1919. godine prvi put upotrebile pse, kao asistente u cilju olakšavanja bolničkog tretmana pacijenata. Jedan od najupečatljivijih uticaja životinja na decu (ali i odrasle) ostvaruje se u korišćenju pasa u programima terapije lica sa različitim psihičkim ili fizičkim poremećajima.
Dr Boris Levinsnon, dečiji psihijatar, je 1960. godine uveo koncept tzv. Terapije pojačane ljubimcima – strategije osmišljene da pomogne lečenje i oporavak psihijatrisjkih bolesnika, uz pomoć pasa. Vremenom su se u ovoj oblasti izdiferencirale dve osnovne metode: 1) Aktivnosti potpomognute životinjama – AAA (Animal Assisted Activities) i 2) Terapija uz pomoć životinja – AAT (Animal Assisted Therapy). U Italiji je 2002. godine pokrenut pilot-projekat, kao deo programa ’’Ljubimci u bolnicama’’, koji je trebao da istraži mogućnosti korišćenja životinja i primene AAA metoda u lečenju i oporavku dece u bolnicama.
Osnovni zadaci ovog projekta bili su ukazivanje na eventualni značaj prisustva životinje na prijatniji boravak i lečenje dece u bolnici, analiziranje percepcije roditelja i bolničkog osoblja u odnosu na AAA metode, kao i otkrivanje higijenskih rizika držanja životinje u bolničkim prostorijama. Zadovoljstvo dece mereno je tzv. SAM vizuelnom skalom, a rezultati su pokazali značajnu razliku u korist dece koja su bolničke dane provodila uz psa. Anketirani roditelji i medicinski radnici u značajnom procentu su iskazali svoje odobravanje za primenu ove metode u italijanskim dečijim bolnicama. Nakon godinu dana od početka projekta Bolnička komisija za infektivne bolesti nije otkrila prisustvo infekcija ili kontagioznih mikroorganizama u bolnici. U želji da se unaprede programi i metode vaspitno-obrazovnog rada sa decom, a naročito decom ometenom u razvoju usled različitih fizičkih, psihičkih ili mentalnih poremećaja, inostrani stručnjaci, pretežno pedagoškog i zdravstvenog profila, na naučnim osnovama ispitivali su mogućnosti upotrebe pasa u radu sa (ometenom) decom. Rezultati tih istraživanja pokazali su da prisustvo psa pospešuje bolju socijalizaciju ove dece i uspešnije usavršavanje psiho-motornih veština.
Prof. dr Milica Bošković
